Het jaar van de vloed – Margaret Atwood

Laat het fictie blijven!

Hoewel Het jaar van de vloed van Margaret Atwood prima zelfstandig gelezen kan worden is het een gemis als je niet eerst Oryx en Crake hebt gelezen. De overeenkomsten tussen deze twee boeken lijken aanvankelijk niet al te groot, maar naarmate je verder komt is de samenhang onmiskenbaar. Aan het eind is wel duidelijk dat beide boeken min of meer hetzelfde eindpunt hebben, alleen de weg daarheen is een heel andere.

Oryx en Crake speelde zich voornamelijk af in een omheinde en beschermde wereld. De plebslanden bezochten de bewoners liever niet, hooguit een enkele keer bij wijze van safari. Het jaar van de vloed speelt juist daarbuiten, in een wereld die onveilig is en waarin het een tweede natuur is om altijd maar over je schouder te kijken. Veilige plekken zijn er nauwelijks, zelfs de vreedzame omgeving van de Hoveniers is bepaald niet ongevaarlijk.

Hoogdravende idealen

Wie zijn die Hoveniers? Een min of meer sektarisch gezelschap dat geen dierlijke producten gebruikt en er ook anderszins een zeer idealistisch wereldbeeld op nahoudt. De leider is Adam Een. Elk hoofdstuk begint met een toespraak van hem gevolgd door een soort hymne. Hij is meer een leider die het goede voorbeeld geeft, een inspirator, dan iemand die de knoet hanteert. Het is wel de omgeving waarin het karakter van Toby zich vormt.

Dezelfde ramp vanuit een ander perspectief

Oryx en Crake speelt zich af na een ramp die de mensheid vrijwel geheel heeft vernietigd. De verteller is Jimmy. Het jaar van de vloed is breder opgezet qua tijd en perspectief. Het omspant een periode van circa vijfentwintig jaar, niet in chronologische volgorde. Gedurende die tijd volg je enkele personen, met name de jonge vrouwen, eerst nog meisjes, Ren en Toby. Beiden hebben een nogal onrustig en gevaarlijk leven, altijd moeten ze op hun hoede zijn. Vijanden genoeg, maar gelukkig is er ook genoeg hulp van vrienden. Ook zij krijgen te maken met die enorme ramp, slechts enkelen overleven het. Diegenen treffen aan het einde Jimmy, inderdaad de hoofdpersoon uit het eerste deel. Hiermee eindigt wel dit verhaal, maar de geschiedenis gaat verder in MaddAddam, het slot van deze trilogie.

Somber toekomstbeeld

Dat betreft niet eens zozeer hetgeen de mensheid overkomt ten gevolge van een mislukt experiment. Wel de wereld waarin deze mensen leven en die blijk geeft van een vooruitziende blik. Het jaar van de vloed gaat over het uitsterven van diersoorten, temperaturen die stijgen tot onverdraaglijke hoogten, gebrek aan van alles en mensen die, mede hierdoor, niet meer in staat zijn samen te leven. Herkenbaar? Wel degelijk, Atwood heeft blijkbaar een scherp oog voor dergelijke ontwikkelingen.

Atwood betoont zich in Het jaar van de vloed een stuk scherper en venijniger. Ondanks haar vrij milde toon, met soms enige spot en subtiele humor, weet zij hier de grimmigheid goed over het voetlicht te brengen. Zonder het met zo veel woorden te zeggen, zonder het al te zeer te benadrukken, beschrijft zij een wereld waarvan je hoopt dat die alleen in fictie kan bestaan. Het beklemmende is dat het helaas al verontrustend veel trekjes vertoont van hoe de echte wereld eraan toe is, een ontwikkeling die onstuitbaar lijkt te zijn.

Nog even dit

Over de toon van Oryx en Crake had ik opgemerkt dat het wel wat steviger aangezet had kunnen worden, minder luchtig. Nu ik Het jaar van de vloed heb gelezen weet ik beter. Dat heeft met Jimmy te maken. In dit boek krijg je een goed beeld van het karakter van deze man: een flierefluiter die het leven meestal niet zo serieus neemt, een nogal lichtzinnig type dat  gemakzuchtig met de gevoelens van anderen omgaat. Dit wetende past de toon in Oryx en Crake juist wonderbaarlijk goed bij de hoofdpersoon uit dat boek. Maar om dat goed op waarde te kunnen schatten moet je toch Het jaar van de vloed hebben gelezen. Excuses lijken niet nodig, maar iets meer vertrouwen in deze geweldige schrijfster zou op zijn plaats zijn geweest.

——

Lees hier de bespreking van Lalage 

Over Margaret Atwood

 

Het jaar van de vloed
Maddaddam #2
Margaret Atwood
Science fiction, dystopie
Prometheus
2013
Paperback
456
Lidwien Biekmann
9789044612967
Share

2 gedachten over “Het jaar van de vloed – Margaret Atwood”

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.