Tunnel 29 – Helena Merriman

 

Bekende geschiedenis en toch spannend!

Journaliste Helena Merriman heeft honderden uren aan gesprekken opgenomen en is uitgebreid in de archieven van de Stasi gedoken. Het resultaat is Tunnel 29 dat opent met de ontvangst door de belangrijkste persoon, Joachim en diens vrouw. Het is dan al bijna zestig jaar geleden dat hij met een aantal anderen een tunnel heeft gegraven van West- naar Oost-Berlijn. En hoewel de afloop niet verrassend kan zijn is zij erin geslaagd er een bijzonder meeslepend verslag van te maken.

Op de loop voor de Russen

Het begint aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Joachim vlucht met zijn ouders en zus voor de aanstormende Russen. Hun angst is gegrond. De vlucht mislukt, ze worden opgepakt, vader wordt meegenomen en zij zien hem nooit meer terug. Eenmaal weer thuis moeten zij de draad weer oppakken. Maar er is wel iets gebeurd met Joachim: hij wil niets meer met Russen te maken hebben.

Zestien jaar later. Velen ontvluchten het door de Russen beheerste deel van Berlijn. De leiding van de DDR ziet geen andere mogelijkheid om dat te stoppen dan via de meest rigoureuze maatregel denkbaar: de bouw van de muur die de stad in tweeën splijt.

Voor degenen die zich al eerder in die periode hebben verdiept is er een tijdlang geen nieuws onder de zon. Het is een gedegen weergave van wat zich destijds heeft afgespeeld, maar bevat geen nieuwe wetenswaardigheden. Toch is het goed dat Merriman het zo zorgvuldig weergeeft. Zij geeft een goed beeld van de verwarring die ontstond na wat je gerust een overrompelingstactiek kunt noemen.

Net op tijd weg

Aanvankelijk lukt het sommigen nog om de oversteek te maken, maar al snel wordt de muur praktisch ondoordringbaar. Joachim en zijn vriend weten nog net op tijd weg te komen, met het nodige geluk. Blijven was geen optie gezien eerdere ervaringen. Eenmaal in West-Berlijn aangekomen lukt het hem om een leven op te bouwen en een studie op te pakken. Dan krijgt hij de ingeving om zijn voormalige landgenoten te hulp te komen. Hij neemt zich voor om een tunnel te bouwen, van West naar Oost om te proberen zo veel mogelijk mensen te laten ontkomen. Na de nodige tegenslagen slaagt hij er met veel hulp van anderen in om die tunnel te graven. Tunnel 29 is een feit.

Als je het terugleest lijkt het een onbezonnen actie. Zou hij, wetende wat hem te wachten zou staan, dit nog een keer doen in zo’n situatie? Het blijkt bijna onbegonnen werk om met beperkt materiaal een tunnel te graven in de Berlijnse ondergrond. Gevaar loert overal. De tunnel kan instorten of onder water lopen, levensgevaarlijk. Er is een grote kans op ontdekking. Zij horen grenswachten lopen en praten terwijl zij met hun graafwerk bezig zijn. Verraad ligt op de loer. De eerste poging om mensen op deze manier te laten ontkomen mislukt door een geslaagde infiltratie-actie door de Stasi. Mensen zijn opgepakt, de gravers weten maar net het vege lijf te redden. Dit risico is bepaald niet kleiner geworden.

En dan misschien nog wel het meest onderschatte probleem: wat gebeurt er op het moment dat zij in Oost-Berlijn bovengronds moeten zien te komen? Kloppen de berekeningen wel, komen ze uit op de beoogde plek? Wat staat hen dan en daar te wachten? Hoe lang zal het duren voordat zij worden ontdekt? Want ontdekking is onvermijdelijk.

Razend spannend ondanks bekende afloop

Je weet hoe het afloopt. De tunnel is bekend, er zijn heimelijk opnamen van gemaakt door een Amerikaanse televisieploeg. Overigens is dit één van de sterke zijlijnen in Tunnel 29. Dat de beelden zouden worden uitgezonden was bepaald geen ABC’tje. Er was een wankel evenwicht tussen Rusland en de VS en zoiets als dit zou zomaar enorme gevolgen kunnen hebben. Het is één van de zijsprongen die van Tunnel 29 meer maken dan een spannend avontuur. De politieke uitstapjes zijn goed gedoseerd en geven het een extra lading.

Puntje van kritiek is misschien dat af en toe iets te veel de emotionele kaart wordt gespeeld. Het had iets minder gekund, aan de andere kant is het ook weer niet heel storend. Meer valt er niet aan te merken op Tunnel 29. Het is meeslepend, goed geschreven, prima gedocumenteerd en bij vlagen razend spannend. Als je dat voor elkaar krijgt met een verhaal waarvan de afloop bekend is dan verdient dat een dikke pluim!

Tunnel 29
Helena Merriman
Non-fictie
Balans
2021
Paperback
384
Fred Hendriks
9789463821612
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.