David verslaat Goliath
Al kort nadat de Russen hun vernietigingsoorlog waren gestart, eufemistisch aangeduid als ‘slimme militaire operatie’ vreesde de bevolking van het kleine plaatsje Voznesensk de komst van tanks en soldaten. Die vrees werd al snel bewaarheid. Het duurde een week totdat het zover was. De plaats is weliswaar klein, maar wel van groot strategisch belang. Er ligt een brug die toegang geeft tot een waterkracht- en een kerncentrale en de toegang tot het zuiden van Oekraïne. De agressor verwachtte geen tegenstand, maar ze kwamen bedrogen uit. De bewoners dachten daar anders over. Hun koppige verzet heeft Andrew Harding vastgelegd in Een kleine, koppige stad.
Zware wapens en onervaren soldaten
De Russen kwamen met zwaar materieel en onervaren soldaten. De bewoners moesten het doen met antitankwapens, geweren, explosieven en granaten, niet veel meer dan dat. De aanval kwam niet als een verrassing, maar van een serieus verdedigingsplan was geen sprake. Gelukkig voor de bevolking waren er al snel wat soldaten die al ervaring hadden opgedaan met de strijd tegen de Russen en dat kwam goed van pas.
Onder hun leiding bedachten zij het plan om de tegenstander in een hinderlaag te lokken. De bedoeling was om de Russen de stad in te laten komen en dan de brug op te blazen, waardoor de vijand geen kant meer op kon. Dat ging niet helemaal goed, de brug werd te vroeg opgeblazen. Dankzij improvisatie, doorzettingsvermogen en heldenmoed lukte het toch om de qua materieel veel sterkere tegenstander te verslaan. Je zou het nauwelijks geloven als het niet werkelijk zou zijn gebeurd.
Moedige bewoners houden stand tegen voorgelogen soldaten
Kort daarna bezocht Andrew Harding, onder andere correspondent voor de BBC en The Guardian, Voznesensk. Hij sprak daar de burgemeester en enkele bewoners en deed daarvan verslag. Na bijna twee jaar oorlog denk je niet meer te kunnen worden verrast, maar dat gebeurt toch. Veel is herkenbaar: bruut geweld, vernietiging, en spierballenvertoon, gepaard aan onervaren soldaten en lompheid, die deels lijkt te worden gevoed door angst en dilemma’s. Ook jonge Russen zijn bang om het leven te komen, maar ook: heel wat soldaten zijn Oekraïner geweest en zijn na de inname van De Krim gedwongen gerussificeerd. Hun motivatie om te vechten voor Rusland ontbrak, wat je ook kunt zeggen van degenen die (familie)banden hebben.
Uit Een kleine, koppige stad blijkt ook dat de Russen keihard zijn voorgelogen. Van nazificatie is geen sprake. Een moedige vrouw moedigt tijdens een confrontatie enkele soldaten aan om bewijzen te vinden, maar die zijn er niet. Ze druipen af. Een aantal van hen beseft al snel dat ze zijn voorgelogen. “Ze hadden gezegd dat we op exercitie gingen. En toen stuurden ze ons de oorlog in”.
Wat verrast is dat de bewoners van Voznesensk stand wisten te houden. Na een paar dagen hebben zij bereikt dat de Russen afdruipen. Velen zijn gedood of gewond en vrijwel alle oorlogstuig is vernietigd. Het belang van hun standvastigheid, daadkracht en heldenmoed is enorm groot. De Russische opmars in dat deel van Oekraïne liep, mede hierdoor, grote, misschien wel doorslaggevende, vertraging op.
Intens en meeslepend
Een kleine, koppige stad leest als een spannend boek door de korte hoofdstukken, het telkens verspringende perspectief en de dramatiek. Via de gesprekken met de overlevenden weet Harding de angst en de spanning over te brengen en voel je mee met de bewoners en hun ellende. Maar wat vooral blijft hangen, is de bewondering voor de moed van deze mensen die zich absoluut niet gewonnen wilden geven. Wat een helden!
Non-fictie
Balans
2023
Paperback
192
Nicole Seegers
9789463823111
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
Dank voor de tip ik heb het gelijk besteld.