Over uitzichtloos geestelijk lijden en euthanasie
Fascinerende figuur, Joost Oomen. Tijdens een dubbelinterview op Writers Unlimited toonde hij twee gezichten. Als hij niet aan het woord was dan oogde hij als ware hij teruggetrokken in zichzelf, verlegen bijna, schuchter. Weinig oogcontact met de zaal, maar hij luisterde wel goed naar zijn gesprekspartners, zo bleek telkens weer. Als hij wel het woord kreeg of nam dan toonde hij een heel andere versie van zichzelf: ineens was daar de theaterpersoonlijkheid die de zaal vulde met zijn onontkoombare aanwezigheid (in positieve zin!) en vooral aanstekelijke energie. Zijn tweede roman, Het paradijs van slapen, is gelijkmatiger maar kent ook die variatie qua toon en sfeer: meestal rustige toon, sfeer die afwisselt tussen serieus en licht, aangenaam kalm tempo, merkbaar aanwezige maar niet overheersende verteller.
Interessant thema
De belangrijkste vraag die Oomen opwerpt, is wanneer je kunt spreken van een leven dat je als voltooid mag beschouwen en of het een eigen keuze moet zijn om er dan uit te stappen. In een mooi opgebouwd verhaal komt die vraag tegen het einde aan bod.
Het paradijs van slapen draait om twee personen. Theo Engel is arts en hij staat mensen bij die euthanasie overwegen. Als het aan alle voorwaarden voldoet, is hij hen daarbij behulpzaam. Na weer een uitvaart vindt hij thuis een brief van de andere hoofdpersoon, Gerrit Blauw. Die heeft een gevarieerd leven geleid en beschouwt zijn leven als voltooid. Hij is niet ziek en heeft geen pijn, maar wil zijn leven in schoonheid beëindigen. Hij gaat op zoek naar een arts die hem wil helpen met euthanasie en komt uit bij Theo Engel.
In de brief legt Gerrit uit waarom hij meent dat zijn leven voltooid is. Zijn leven als kunstenaar zit erop, lichamelijk wordt het langzaam minder, maar de grootste pijn zit dieper. Gerrit is eenzaam. Hij heeft een grote liefde gekend in zijn leven, een liefde die eigenlijk nooit tot volle wasdom is gekomen. Tijdgeest, omstandigheden, concurrentie. De grootste concurrent was zijn vriend Douwe. Contacten met anderen hebben blijkbaar niet het stadium van vriendschap of liefde weten te bereiken.
De brief zorgt ervoor dat Theo’s overtuiging over euthanasie, die gestoeld is op wetgeving en regels, aan het wankelen wordt gebracht.
Stemt tot nadenken
In Het paradijs van slapen gaat het in de brieven van Gerrit over liefde, (afwezigheid van) jaloezie, kunst (Oerol) en eenzaamheid. Als Theo Engel centraal staat, gaat het vooral over euthanasie. Er komen heel wat aangrijpende voorbeelden voorbij van mensen die lichamelijk lijden, uitzichtloos. Voor hen is euthanasie een uitweg uit ondraaglijk lijden.
Oomen beschikt over een flinke dosis taalvaardigheid en verbeeldingskracht. Mooie zinnen en beeldspraak, fijne taal. Emotioneel blijft het wat afstandelijk, maar dat past wel bij het belangrijkste thema. Euthanasie moet niet het gevolg zijn van een emotionele oprisping. Voor zover mogelijk moeten verstandelijke overwegingen de doorslag geven.
Hierbij is lichamelijk lijden het uitgangspunt. Dat je ook in psychische zin uitzichtloos kunt lijden toont Het paradijs van slapen. Maar dat is geen grond voor euthanasie. Dit ondanks het onderwerp verre van sombere boek stelt op fraaie wijze de vraag aan de orde waarom dat zo is. De veelzijdige Oomen beantwoordt hem niet, de lezer moet zijn eigen afwegingen maken.
Literatuur
Querido
2024
Paperback met flappen
205
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Mooie analyse van deze sympathieke schrijver, ik zet het boek op mijn leeslijst!
Dank! Ik hoop dat het ook jou zal bevallen!