Februari 1933 – Uwe Wittstock

Dramatische, vernietigende maand

Het is bekend, na de machtsovername door de nazi’s, eind januari 1933, veranderde het klimaat in Duitsland razendsnel, zeker ook het literaire. Je weet van schrijvers die emigreerden, uitgevers die in de ban werden gedaan en boeken die op de brandstapel belandden. En toch, na lezing van Februari 1933 van Uwe Wittstock, met als ondertitel De winter van de literatuur, is de snelheid waarmee het Duitse literaire landschap werd vernietigd ronduit schokkend. Het lijkt een goed voorbereide overval, zo goed georganiseerd, dat er vrijwel geen ontkomen aan was voor schrijvers die zich hadden uitgesproken tegen het verderfelijke gedachtengoed.

Lees verder

Februari 1933
Uwe Wittstock
Non-fictie
Cossee
2022
Paperback
352
Michel Bolwerk
9789464520484
Share

In de schaduw van Schindler – Kevin Prenger

 

Zes anonieme helden

Denk je aan een persoon die bekend is geraakt door zijn hulp aan de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog dan zal de naam Schindler vermoedelijk de eerste zijn die in je opkomt. Er zijn gelukkig meer Duitsers geweest die met gevaar voor eigen leven hun Joodse medemensen hielpen. Hoe moeilijk dat was en hoeveel lef zij daarvoor moesten hebben toont Kevin Prenger aan in In de schaduw van Schindler.

Lees verder

In de schaduw van Schindler
Kevin Prenger
Non-fictie
Just
2022
Paperback
319
9789089757241
Share

Het zwarte koninkrijk – Szczepan Twardoch

 

Haat en wraak als drijfveren om te overleven

Degenen die De koning van Szczepan Twardoch hebben gelezen kunnen in de opvolger, Het zwarte koninkrijk, tegen enkele verrassingen aanlopen. Sommigen wonen niet waar je dat zou verwachten, een enkeling blijkt toch nog in leven te zijn. Voor diegenen die het eerste deel nog niet hebben gelezen is de grootste spoiler dat het hele gezin Shapiro, vader, moeder en twee zoons bij elkaar is gebleven. Het heeft geen invloed op de leeservaring van het eerste deel want van ondergeschikt belang, wel komt het mogelijk als een verrassing in dit vervolg. Dit gegeven weglaten is onmogelijk als je iets over Het zwarte koninkrijk wilt vertellen.

Lees verder

Het zwarte koninkrijk
Szczepan Twardoch
Roman
Nieuw Amsterdam
2021
Paperback
287
Charlotte Pothuizen
9789046827963
Share

De koning – Szczepan Twardoch

 

Een roman als een bokswedstrijd

Al voordat De koning van Szczepan Twardoch begint is duidelijk dat het om een roman gaat vanuit Joods perspectief. De zes hoofdstukken volgen het Hebreeuws alfabet. Het speelt zich hoofdzakelijk af in Warschau, enkele jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De belangrijkste persoon is een bokser. Het leest als een bokswedstrijd. Hard, enerverend, wisselende kansen met als belangrijkste aspect: vergeet nooit je dekking. Dat geldt ook voor dit boek, waarbij het laatste aspect kan worden ingewisseld voor altijd alert blijven. Voordat je het weet heb je iets gemist.

Lees verder

De koning
Szczepan Twardoch
Roman
Nieuw Amsterdam
2019
Paperback
336
Charlotte Pothuizen
9789046825259
Share

Leven met de ster – Jiří Weil

 

Indringend en vervreemdend

Het leven van de joodse Jiří Weil (1900 – 1959) is, heel zachtjes uitgedrukt, weinig vreugdevol geweest. Als overtuigd communist ging hij op jonge leeftijd naar de Sovjet-Unie. De realiteit viel hem zwaar tegen en het duurde niet lang voordat hij in conflict kwam met de autoriteiten en werd teruggestuurd naar Tsjecho-Slowakije. Het was onrustig, de Duitsers waren de Sudeten-Duitsers aan het ophitsen. Na de oorlog, die hij wonderwel overleefde, werd hij als schrijver in de ban gedaan. Hij heeft nog net kunnen meemaken dat hij werd gerehabiliteerd, kort daarop stierf hij, leukemie. Des te verbazender is het dat hij in Leven met de ster op zo’n, de ellendige omstandigheden in aanmerking nemende, lichte toon heeft geschreven over die donkere oorlogsjaren.

Lees verder

Leven met de ster
Jiří Weil
Roman
Van Gennep
2017
Hardcover
216
Kees Mercks
97894616408985
Share

Het proces van Neurenberg – Steffen Radlmaier

 

Waardevolle bundeling van artikelen over belangrijk proces

Iets nieuws schrijven over de Tweede Wereldoorlog is vijfenzeventig jaar na het einde daarvan nauwelijks meer mogelijk. Wellicht dat een invalshoek nog bijzonder kan zijn of een persoonlijk verhaal unieke elementen bevat maar hard nieuws lijkt er niet meer in te zitten. Over Het proces van Neurenberg is door de jaren heen ook al veel verschenen. Steffen Radlmaier had ook klaarblijkelijk niet de intentie om met groot nieuws te komen. Wat hij wel wilde en wat ook goed is gelukt is om de meest belangwekkende artikelen die over genoemd proces zijn verschenen te bundelen. Hij is dan ook niet de auteur van die stukken, maar wel degene die ze heeft verzameld. Dat is een grote verdienste die niet genoeg op waarde kan worden geschat.

Lees verder

Het proces van Neurenberg
Steffen Radlmaier
Non-fictie
Cossee
2020
Paperback
352
W. Hansen
9789059369030
Share

De jongen uit de Kaiserhofstrasse – Valentin Senger

 

Wonderbaarlijk en ongelooflijk, maar waar

Valentin Senger is bijna tachtig jaar oud geworden. Op zichzelf niet zo bijzonder, maar dat is het wel als je weet dat hij in 1918 in Duitsland is geboren als kind van Joodse ouders. Zijn hele leven heeft hij in Duitsland gewoond. Zijn opvoeding was volgens de Joodse tradities, tot en met de besnijdenis aan toe. Hij voldeed aan alle voorwaarden om slachtoffer te worden van de nazi’s met de gaskamer als laatste bestemming. Dat het niet zover kwam en dat De jongen uit de Kaiserhofstrasse het heeft overleefd  is een groot wonder dat alleen maar mogelijk was door een onvoorstelbare hoeveelheid geluk en een karrenvracht aan beschermengelen.

Lees verder

De jongen uit De Kaiserhofstrasse
Valentin Senger
Non-fictie
Nieuw Amsterdam
2020
Paperback
255
Lucienne Pruijs
9789046826973
Share

Kolberg – Kevin Prenger

 

Slecht getimede propaganda

Kolberg was de naam van een plaats die sinds het tot Polen is gaan behoren Kolobrzeg heet. Het is ook de naam van de laatste grote propagandafilm die tijdens het nazibewind werd opgenomen. Het was een zeer kostbare productie die als belangrijkste effect sorteerde dat veel Duitsers eindelijk begonnen in te zien dat ze stelselmatig in de maling zijn genomen met loze beloften dat de oorlog nog niet verloren was. In die zin is het een memorabele film. Kevin Prenger beschrijft de geschiedenis van de plaats en besteedt uitgebreid aandacht aan de totstandkoming van de film.

Lees verder

Kolberg
Kevin Prenger
Non-fictie
Brave new books
2020
Paperback
242
9789402100891
Share

De barones en de vluchteling – Wim de Wagt

 

Een tragische periode kondigt zich aan

Degenen die het zeer interessante Wij Europeanen van Wim de Wagt hebben gelezen zullen sommige personen en gebeurtenissen in zijn nieuwe boek vermoedelijk herkennen. Genoemd boek ging over het interbellum, met name over de pogingen van enkele vooraanstaande politici om Europa te verenigen. Het is geen geheim dat men destijds niet succesvol is geweest; met vreselijke gevolgen. De Tweede Wereldoorlog had anders wellicht niet plaatsgehad, we zullen het nooit weten. De barones en de vluchteling speelt in een iets latere periode, kort voor het uitbreken van die oorlog.

Lees verder

De barones en de vluchteling
Wim de Wagt
Literatuur, Non-fictie
Boom
2019
Paperback
253
9789024427154
Share

Oorlog met de salamanders – Karel Ĉapek

 

Tijdloze en briljante satire

Iedereen kent het woord dat Karel Ĉapek als eerste op papier heeft gezet: robot. Hij heeft ooit gezegd dat zijn broer Josef het heeft verzonnen. De broers speelden een centrale rol in het intellectuele leven in het Tsjechië ten tijde van het interbellum. Karel overleed in september 1938 aan een longontsteking, doch zijn weerstand had kort daarvoor al een zware klap opgelopen toen duidelijk werd dat zijn vaderland in de steek werd gelaten in de strijd tegen nazi-Duitsland.

Zijn werk in de jaren dertig stond in het teken van protest tegen opkomend fascisme en nazisme, met satire als één van de stijlfiguren. Oorlog met de salamanders is daarvan een uitstekend voorbeeld. De salamanders zijn dieren die lijken op robots met als verschil dat zij in staat zijn zich te ontwikkelen.

Lees verder

Oorlog met de salamanders
Karel Ĉapek
Wereldbibliotheek
1936
Hardcover
286
Irma Pieper
Share